هزینه تحصیل در آلمان، آیا تحصیل رایگان در آلمان واقعیت دارد؟ 

آلمان یکی از بهترین کشورهای دنیا است و هزینه تحصیلی در آلمان همواره به صورتی بوده که همه معتقدن که تحصیل رایگان در این کشور برای دانشجویان بین‌المللی وجود دارد و آنها می‌توانند بدون هزینه یک مهاجرت تحصیلی موفق را تجربه کنند. 

اما چیزی که قبل از اقدام برای تحصیل در آلمان باید به آن فکر کرد، این است که آیا امکان دارد که فردی بدون ریالی هزینه یک مهاجرت تحصیلی به یکی از بهترین کشورهای دنیا داشته باشد؟ خیر، با وجود اینکه تحصیل در آلمان بسیار مقرون‌به صرفه است، اما این به معنی رایگان بودن نیست و دانشجویان باید برخی از هزینه‌ها را پرداخت کنند. 

از طرفی دانشگاه‌های خصوصی در آلمان دانشگاه‌هایی هستند که شهریه دریافت می‌کنند و دانشجویانی که از این دانشگاه‌ها پذیرش می‌گیرند، باید شهریه بپردازند، پس تحصیل رایگان در آلمان عمومیت ندارد و تنها در رابطه با دانشگاه‌های دولتی این کشور است. 

برای اینکه بیشتر با مفهوم تحصیل رایگان و هزینه تحصیل در آلمان آشنا شوید، ادامه این مطلب می‌تواند برای شما مفید باشد. 

هزینه تحصیل در آلمان، رایگان بودن تحصیل در آلمان به چه معناست؟

مفهوم “تحصیل رایگان در آلمان” به طور دقیق به این معناست که دانشگاه‌های دولتی این کشور، از دانشجویان (حتی دانشجویان بین‌المللی از خارج اتحادیه اروپا) هیچ شهریه‌ای (Tuition Fee) دریافت نمی‌کنند. این سیاست، به منظور جذب استعدادهای برتر از سراسر جهان و تسهیل دسترسی به آموزش عالی اتخاذ شده است.

اما این رایگان بودن، به معنای صفر بودن تمامی هزینه‌ها نیست. در واقع، دانشجو باید دو نوع هزینه را پرداخت کنند: 

۱. هزینه ترم (Semester Contribution):

این مبلغ، تنها هزینه‌ای است که دانشجویان در دانشگاه‌های دولتی آلمان، در ابتدای هر ترم باید پرداخت کنند و بین ۱۰۰ تا ۴۰۰ یورو در هر ترم (معادل ۶ ماه) متغیر است و به شهری که دانشگاه در آن قرار دارد، بستگی دارد.

در واقع این مبلغ، به عنوان کمک هزینه برای خدمات دانشجویی و زیرساخت‌های دانشگاهی (مانند کتابخانه، سالن‌های ورزشی، و غذاخوری) جمع‌آوری می‌شود. در اکثر موارد، این هزینه شامل بلیط حمل‌ونقل عمومی (Semesterticket) در آن شهر و گاهی شهرهای اطراف می‌شود. این به شما امکان می‌دهد که به صورت رایگان از اتوبوس، مترو و تراموا استفاده کنید.

۲. شهریه دانشگاه‌های خصوصی:

برخلاف دانشگاه‌های دولتی، دانشگاه‌های خصوصی در آلمان شهریه دریافت می‌کنند. شهریه این دانشگاه‌ها معمولاً بین ۱۰,۰۰۰ تا ۲۰,۰۰۰ یورو در سال یا حتی بیشتر است. با این حال، برخی از این دانشگاه‌ها، بورسیه‌های جزئی را برای دانشجویان مستعد در نظر می‌گیرند.

در مقایسه با شهریه‌های سالانه هزاران دلاری در کشورهایی مانند ایالات متحده، انگلستان یا استرالیا، هزینه تحصیل در آلمان (حتی با در نظر گرفتن هزینه ترم) بسیار مقرون‌به‌صرفه و تقریباً ناچیز است. این امر باعث می‌شود آلمان به مقصدی ایده‌آل برای دانشجویانی تبدیل شود که به دنبال کیفیت آموزش بالا با هزینه بسیار کم هستند.

هزینه‌های زندگی دانشجویی در آلمان 

در کنار هزینه تحصیل در آلمان، بزرگترین بخش از هزینه‌های یک دانشجو در آلمان، مربوط به هزینه‌های زندگی است. دولت آلمان برای اطمینان از اینکه شما توانایی مالی برای تامین هزینه‌های زندگی خود را دارید، مبلغی را به عنوان تمکن مالی در نظر گرفته است که هر ساله تغییر می‌کند.

۱. مبلغ تمکن مالی (حساب بلوکه‌شده):

برای دریافت ویزای تحصیلی آلمان، شما باید ثابت کنید که توانایی تأمین هزینه‌های یک سال زندگی خود را دارید. مبلغ مورد نیاز برای سال ۲۰۲۵، حدود ۱۱,۹۰۴ یورو در سال است که باید در یک حساب بلوکه‌شده (Blocked Account) قرار گیرد.پس از ورود به آلمان، این مبلغ به صورت ماهانه (حدود ۹۹۲ یورو) در اختیار شما قرار می‌گیرد. این مبلغ، میانگین هزینه زندگی دانشجویی در آلمان است.

۲. تفکیک هزینه‌های ماهانه (برآورد ۲۰۲۵):

هزینه‌های زندگی به شدت به شهری که در آن زندگی می‌کنید بستگی دارد. شهرهای بزرگ مانند مونیخ، فرانکفورت و هامبورگ گران‌تر از شهرهای کوچک‌تر مانند لایپزیگ یا درسدن هستند.

• اجاره مسکن: بزرگترین بخش از هزینه‌های شما.
  • خوابگاه دانشجویی: مقرون‌به‌صرفه‌ترین گزینه، حدود ۲۵۰ تا ۴۵۰ یورو در ماه.
  • آپارتمان مشترک (WG): محبوب‌ترین گزینه، حدود ۳۰۰ تا ۶۰۰ یورو در ماه.
  • آپارتمان شخصی: گران‌ترین گزینه، از ۵۰۰ یورو به بالا.
• غذا و خواروبار: حدود ۱۷۰ تا ۲۲۰ یورو در ماه.
• بیمه درمانی (Health Insurance): بیمه درمانی در آلمان اجباری است و یکی از مهم‌ترین هزینه‌هاست.
  • هزینه: حدود ۱۲۵ یورو در ماه برای دانشجویان زیر ۳۰ سال.
• حمل‌ونقل: اگر هزینه ترم شما شامل بلیط حمل‌ونقل نمی‌شود، حدود ۵۰ تا ۹۰ یورو در ماه نیاز دارید.
• هزینه‌های شخصی و تفریحی: حدود ۸۰ تا ۱۵۰ یورو در ماه.
• هزینه‌های ارتباطات: اینترنت، تلفن همراه، حدود ۳۵ یورو در ماه.

به طور کلی، یک دانشجو در آلمان می‌تواند با بودجه‌ای بین ۸۰۰ تا ۱۲۰۰ یورو در ماه (با در نظر گرفتن اجاره مسکن) زندگی کند. برنامه‌ریزی دقیق و انتخاب هوشمندانه شهر محل اقامت، می‌تواند به شما در مدیریت این هزینه‌ها کمک شایانی کند.

اثبات تمکن مالی: کلید دریافت ویزای دانشجویی آلمان

برای دریافت ویزای دانشجویی آلمان، شما باید به سفارت یا اداره مهاجرت (Ausländerbehörde) ثابت کنید که توانایی مالی لازم برای تأمین هزینه‌های زندگی خود را دارید. این شرط، تضمین می‌کند که شما در طول اقامت خود در آلمان، نیازی به حمایت مالی دولتی نخواهید داشت.

۱. مبلغ تمکن مالی مورد نیاز:

مبلغ تمکن مالی مورد نیاز برای سال ۲۰۲۵، حدود ۱۱,۹۰۴ یورو برای یک سال است که معادل ۹۹۲ یورو در ماه می‌باشد. البته توجه داشته باشید که این مبلغ سالانه توسط دولت آلمان به‌روزرسانی می‌شود.

۲. روش اصلی اثبات: حساب مسدود شده (Blocked Account – Sperrkonto):

رایج‌ترین و مورد تاییدترین روش برای اثبات تمکن مالی است. این یک نوع حساب بانکی در آلمان است که مبلغ مورد نیاز برای یک سال (۱۱,۹۰۴ یورو) در آن واریز می‌شود.این حساب “مسدود” است، به این معنی که شما نمی‌توانید کل مبلغ را یکجا برداشت کنید. پس از ورود به آلمان و فعال‌سازی حساب، به صورت ماهانه فقط می‌توانید مبلغ مشخصی (۹۹۲ یورو) را از آن برداشت کنید.

می‌توانید از طریق بانک‌های بین‌المللی آلمانی که خدمات افتتاح حساب مسدود شده را به صورت آنلاین برای دانشجویان بین‌المللی ارائه می‌دهند (مانند Fintiba، Coracle، Expatrio)، اقدام کنید. به صورت آنلاین درخواست می‌دهید، مدارک لازم را (پاسپورت، نامه پذیرش و…) آپلود می‌کنید و سپس مبلغ تمکن مالی را به آن حساب واریز می‌کنید. باید رسید و تأییدیه افتتاح حساب و واریز پول را برای ارائه به سفارت، دریافت کنید.

۳. اشکال قابل قبول دیگر اثبات تمکن مالی (کمتر رایج یا مکمل):

• نامه رسمی بورسیه یا فاند (Scholarship/Grant Letter):
  • اگر بورسیه فول فاند (Fully Funded) از سازمان‌هایی مانند DAAD یا یکی از بنیادهای آلمانی (Heinrich Böll, Konrad Adenauer) دریافت کرده‌اید که تمامی هزینه‌های زندگی شما را پوشش می‌دهد، می‌توانید نامه رسمی بورسیه را به عنوان اثبات تمکن مالی ارائه دهید.
• تعهدنامه حمایت مالی (Verpflichtungserklärung):
  • این یک تعهدنامه رسمی از سوی یک فرد مقیم آلمان است که تضمین می‌کند در صورت نیاز، هزینه‌های زندگی شما را پوشش خواهد داد. این سند باید از یک اداره دولتی (Ausländerbehörde) در آلمان دریافت شود.
• گواهی وام دانشجویی:
  • در برخی موارد، گواهی وام دانشجویی از یک بانک معتبر در کشور مبدا نیز می‌تواند پذیرفته شود.

چگونه هزینه‌ تحصیل در آلمان و زندگی در این کشور را کاهش دهیم؟

با وجود رایگان بودن تحصیل در دانشگاه‌های دولتی، هزینه‌های زندگی در آلمان همچنان بخش قابل توجهی از بودجه دانشجو را تشکیل می‌دهد. با استفاده از راهکارهای هوشمندانه، می‌توانید این هزینه‌ها را به طور قابل ملاحظه‌ای کاهش دهید:

۱. کار دانشجویی پاره‌وقت (Part-time Student Jobs):

دانشجویان بین‌المللی در آلمان مجاز هستند تا ۱۲۰ روز کامل (Full Days) یا ۲۴۰ روز نیمه‌وقت (Half Days) در سال کار کنند.

با کار پاره‌وقت، می‌توانید بخشی از هزینه‌های زندگی خود (حدود ۴۵۰ تا ۸۰۰ یورو در ماه) را تامین کنید. مشاغل معمولاً شامل دستیاری در دانشگاه (Studentische Hilfskraft – HiWi)، کار در کافه‌ها و رستوران‌ها، یا کار در شرکت‌های محلی (در صورت تسلط به زبان آلمانی) می‌شود.

۲. استفاده از فرصت‌های بورسیه و فاند:

بورسیه‌هایی مانند DAAD (Deutscher Akademischer Austauschdienst) یا بورسیه‌های بنیادهای آلمانی (مانند Heinrich Böll Foundation) هزینه زندگی ماهانه شما را پوشش می‌دهند و می‌توانند بار مالی را کاملاً از دوش شما بردارند.

حتی بورسیه‌های جزئی دانشگاهی نیز می‌توانند به کاهش هزینه‌های شما کمک کنند. برای دانشجویان دکترا، حقوق دریافتی از موقعیت‌های پژوهشی در دانشگاه‌ها یا موسسات تحقیقاتی، تمامی هزینه‌های زندگی و تحصیل را پوشش می‌دهد.

۳. انتخاب هوشمندانه شهر و محل اقامت:

هزینه‌های زندگی در شهرهای کوچک‌تر (مانند لایپزیگ، درسدن، گوتینگن، یا فرانکفورت اودر) به مراتب کمتر از شهرهای بزرگ و گران‌قیمت (مانند مونیخ، فرانکفورت آم ماین، هامبورگ و برلین) است.

خوابگاه‌های دانشجویی (Student Dorms) مقرون‌به‌صرفه‌ترین گزینه برای مسکن هستند. البته تقاضا برای آن‌ها بالاست و باید زودتر اقدام کرد. هزینه ترم (Semester Contribution) در اکثر دانشگاه‌ها شامل بلیط حمل‌ونقل عمومی می‌شود که یک صرفه‌جویی بزرگ است.

۴. مدیریت دقیق بودجه و هزینه‌ها:

آشپزی کردن در خانه به جای غذا خوردن در رستوران‌ها، به شدت هزینه‌های شما را کاهش می‌دهد. خرید از فروشگاه‌های تخفیف‌دار و حراجی‌ها. استفاده از کتابخانه دانشگاه به جای خرید تمامی کتاب‌های درسی. این موارد تا حد زیادی می‌توانند هزینه تحصیل در آلمان و زندگی در این کشور را کاهش دهند. 

جمع‌بندی

همانطور که در این مقاله جامع خواندید، مفهوم تحصیل رایگان در آلمان یک واقعیت است، اما تنها در رابطه با دانشگاه‌های دولتی این کشور صدق می‌کند و به معنی صفر بودن تمامی هزینه‌ها نیست. با وجود اینکه شما شهریه دانشگاهی پرداخت نمی‌کنید، اما باید برای هزینه‌های زندگی، بیمه درمانی و هزینه ترم برنامه‌ریزی دقیقی داشته باشید.

با انتخاب هوشمندانه دانشگاه و شهر محل اقامت، استفاده از فرصت‌های کار پاره‌وقت و بورسیه، می‌توانید هزینه‌های خود را مدیریت کنید و با بودجه‌ای کاملاً معقول، از کیفیت آموزشی بی‌نظیر آلمان بهره‌مند شوید. تحصیل در آلمان یک سرمایه‌گذاری بزرگ است که با برنامه‌ریزی دقیق مالی، می‌توانید آن را به بهترین شکل ممکن به انجام برسانید.

 برای دریافت مشاوره و خدمات می‌توانید این فرم را تکمیل کرده و با کارشناسان ما در موسسه USPVS در ارتباط باشید.

سوالات متداول (FAQ) درباره هزینه تحصیل در آلمان

۱. آیا تحصیل در آلمان واقعاً رایگان است؟

بله، در دانشگاه‌های دولتی آلمان، شهریه تحصیلی برای دانشجویان بین‌المللی رایگان است و تنها هزینه تحصیل در آلمان برای هر ترم (حدود ۱۰۰ تا ۴۰۰ یورو) است.

۲. هزینه زندگی دانشجویی در آلمان چقدر است؟

هزینه زندگی به شهر محل اقامت شما بستگی دارد، اما به طور متوسط بین ۸۰۰ تا ۱۲۰۰ یورو در ماه متغیر است. بزرگترین هزینه مربوط به اجاره مسکن است.

۳. حساب بلوکه‌شده (Blocked Account) چیست؟

حساب بلوکه‌شده یک حساب بانکی در آلمان است که برای دریافت ویزا باید مبلغ تمکن مالی (حدود ۱۱,۹۰۴ یورو برای یک سال) را در آن قرار دهید. پس از ورود به آلمان، ماهانه می‌توانید از آن برداشت کنید.

۴. آیا دانشجویان می‌توانند کار کنند؟

بله، دانشجویان بین‌المللی مجاز هستند ۱۲۰ روز کامل یا ۲۴۰ روز نیمه‌وقت در سال کار کنند. درآمد حاصل از این کار می‌تواند بخش قابل توجهی از هزینه‌های زندگی شما را پوشش دهد.

۵. آیا بورسیه‌ای برای پوشش هزینه‌های زندگی وجود دارد؟

بله، بورسیه‌هایی مانند DAAD و بورسیه‌های بنیادهای آلمانی، هزینه‌های زندگی شما را به طور کامل پوشش می‌دهند و بار مالی را از دوش شما برمی‌دارند.

تهیه و تدوین توسط
PurpleZ Marketing Agency in Orange County